PORTATİF GAZ DEDEKTÖRLERİ

Portatif gaz dedektörleri günümüz teknolojisinde büyük yer kaplamaktadır ve Kişisel Koruyucu Ekipman (PPE) kategorisine girmektedir. Portatif gaz dedektörleri bir ortamda bulunan gazların varlığını ve miktarını dedekte eden ve gaz varlığı sonucunda işitsel-görsel-titreşimsel uyarı veren cihazlardır. Bu cihazlar, personelin yanıcı-patlayıcı ve toksik gazların oluşturabileceği tehlikelerden korumasını amaçlar. Çalışma ortamında bulunan hareket halindeki veya sabit bir şekilde duran personelin nefes aldığı ortamın havasını izleme, ölçme ve önlem alabilmesinin tek yolu portatif gaz dedektörlerinden geçmektedir.

İnsan hayatının önemini ön plana çıkaran portatif gaz detektörleri endüstriyel alanların vazgeçilmez bir parçası olmuştur ve kullanım alanları gün geçtikçe artmaya devam etmektedir. Bunlardan önemli olanları şu şekilde sıralayabiliriz; petrokimya, petrol ve gaz, enerji sektörü, savunma sanayi, matbaacılık, araba park alanları ve tüneller, medikal ve laboratuvar, çelikhaneler, kimyasal tesisler, atık su arıtma tesisleri, denizcilik, kapalı alan uygulamaları, madencilik vb.

Ortamda aynı anda bir veya birden fazla gaz tehlikesi oluşabilir. Oluşabilecek riskleri en aza indirmek ve önleyebilmek adına portatif gaz dedektörleri bir veya birden fazla gazı ölçecek şekilde tasarlanmıştır. Ortamda bulunabilecek tek bir gazın ölçülmesi isteniyorsa portatif gaz dedektörü bu işlemi tek sensör ile gerçekleştirir.  Çoklu gazların ölçülmesini istendiği durumda, 5 gaza kadar ölçüm yapabilen portatif gaz dedektörleri hangi gazlar için ölçüm yapacak ise konfigürasyon yapılır ve sensörler yardımı ile ortamdaki gazın dedekte olması sağlanır. Dedektörlerde kullanılan sensörler gazların yanıcı-patlayıcı, toksik olma özelliklerine farklı algılama prensipleri kullanırlar. Sensörleri katalitik, IR (kızıl ötesi), elektrokimyasal ve PID olarak tanımlayabiliriz. 

İST İşçi Sağlığı Teçhizatı San. Tic. Ltd. Şti. insan hayatına yön veren portatif gaz dedektörlerinin distribütörlüğünü yapmaktadır. Bu portatif gaz dedektörlerini İngiltere’de bulunan ‘Teledyne Gas And Flame Detection’ firmasından ithal etmektedir. Çok fazla ürün seçeneği bulunan bu gaz dedektörlerinin teknik özelliklerinin bilinmesi ve doğru bir şekilde uygulama alanında kullanılması kaza riskini en aza indirir. Portatif gaz dedektörü seçimimizde bize yardımcı olacak bazı teknik özellikler aşağıda açıklanmıştır;

Ortamda bulunan tek gazın bulunduğu uygulamalarında Protege ZM tekli gaz dedektörü kullanılması uygundur. Protege ZM tekli gaz dedektörü, yanıcı-patlayıcı ortamlarda kullanıma uygun olarak; ATEX, CE, IECEx, CSA, INMETRO ve EAC belgelerine sahiptir. Protege ZM’nin tek gaz içeren 3 modeli vardır. Bu modeller; CO (Karbon monoksit), H₂S (Hidrojen sülfür) ve O₂ (Oksijen) gazlarını dedekte etmek için kullanılır. Protege ZM tekli gaz dedektörünün ortamdaki gazı algılayıcı sensörünün çalışma prensibi elektrokimyasaldır ve sensör ölçüm aralıkları; CO: 1-300 ppm, H₂S: 1-100 ppm, O₂:1.0-30.0% şeklindedir. IP 66/67 toza ve suya karşı koruma sağlar. İki yıl boyunca bakım gerektirmeden çalışma kapasitesine sahiptir. Ayrıca, hidrojen sülfür ve karbon monoksit modellerinde pil ömrünü uzatmak için kış uykusu özelliği bulunmaktadır. Ortamda gazı algıladığı zaman 95 Db (desibel) işitsel, kırmızı LED görsel ve titreşimsel uyarılar vererek çalışan personeli uyarır. Bu uyarılar kullanıcıya özel olarak yapılandırılabilir. Bütün bu özelliklere ek olarak; Protege Zm tekli gaz dedektörü adlandırmak veya atamak için altı karakterli kullanıcı kimliği girişi özelliğine sahiptir.

Ortamda birden fazla gaz bulunacak ise PS 200 çoklu portatif gaz dedektörünün kullanılması uygun olacaktır. PS 200 gaz dedektörü 4 gaza kadar ölçüm yapma kapasitesine sahiptir. Yanıcı-patlayıcı ortamlarda kullanıma uygun olarak; ATEX, CE, IECEx, CSA, INMETRO ve EAC belgelerine sahiptir. PS200 çoklu portatif gaz dedektörü; Metan, oksijen, karbon monoksit, hidrojen sülfür ile diğer yanıcı gaz kombinasyonlarını tespit edecek şekilde konfigüre edilebilir. Çoklu portatif gaz dedektörünün ortamdaki gazı algılayıcı sensörünün çalışma prensibi elektrokimyasal ve katalitiktir. Sensör ölçüm aralıkları; LEL 0-100%,O2 0-25%,CO 0-1000ppm,H2S 0-100ppm’dir. Ortamda gazı algıladığı zaman minimum 90 Db (desibel) işitsel, parlak yanıp sönen LED görsel ve titreşimsel uyarılar vererek çalışan personeli uyarır. Opsiyonel olarak kontrol amaçlı iç numune alma pompası vardır.

PS200 çoklu portatif gaz dedektörüne  bump ve kalibrasyon istasyonu ekleyerek veriler test edilebilir. Bump Testi portatif bir gaz dedektörünün gaz konsantrasyonu varlığında alarm verdiğinden emin olmak için yapılır. Bu testlerden sağlanan veriler zaman günlüğü formatında belirli bir yazılım kullanılarak kolayca alınır. Kişiselleştirilmiş kalibrasyon sertifikasını oluşturma ve yazdırma olanağı vardır. Veri aktarımı, kurulumu ve özelleştirmesi bağımsız yazılımlı bir USB bellek kullanılarak yapılır.

Ortamda bulunan gazlar 4’den fazlaysa PS 500 çoklu portatif gaz dedektörü devreye girer ve 5 gaza kadar ölçüm yapma kapasitesine sahiptir. PS 200 modelinde olduğu gibi yanıcı-patlayıcı ortamlarda kullanıma uygun olarak; ATEX, CE, IECEx, CSA, INMETRO ve EAC belgelerine sahiptir. PS 500 portatif çoklu gaz dedektörünü kullanmadan önce ortamda bulunan gazlar belirlenip gerekli konfigürasyonlar yapılarak; LEL, H2S, O2, CO, CO2, SO2, CL2, NH3, NO, NO2, PH3, VOC, C6H6, dual tox CO/H2S gazlarının ölçülmesini sağlar. Çoklu portatif gaz dedektörünün ortamdaki gazı algılayıcı sensörünün çalışma prensibi elektrokimyasal, katalitik, PID, NDIR’dir. Sensör ölçüm aralıkları; LEL 0-100%,O2 0-25%,CO 0-1000ppm,H2S 0-100ppm,CO2 0 - 2.50%, 2.50 - 5.00%,Dual CO/H2S 0-1000PPM(CO),0-100PPM(H2S)’dir. Her ortamda görülebilen ışıklı, titreşimli, 95 dB sesli uyarı, TWA (uzun süreli maruz kalma) uyarısı, STEL (kısa süreli maruz kalma) uyarısı, düşük batarya uyarısı gibi özelliklere sahiptir. Opsiyonel olarak kontrol için iç numune alma pompası vardır.

Doğru performans ve sonuçlar sağlamak için PS500 çoklu portatif gaz dedektörünün uygun şekilde kullanılması ve bakımının yapılması gerekmektedir. Otomatik bump ve kalibrasyon istasyonu (ABC) bump testi sağlar. Kalibrasyon sertifikası,veri yönetimi, olay kaydı gibi durumlar için yerleşik veri kaydetme özelliğine sahiptir.

Sonuç olarak; Sürekli değişen mevzuat ve yönetmelikler, portatif gaz dedektörlerinin kullanımını endüstrinin büyük bir çoğunluğunda zorunlu hale getirmiştir. Portatif gaz dedektörleri; türleri, çalışma modları, özellikleri, aksesuarları, alarm ve durum göstergeleri vb. olmak üzere daha geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Bu durumda, uygulamalarda en doğru gaz dedektörü seçilerek kaza riskinin en aza indirilmesi ve çalışan personelin gaz tehlikelerine karşı korunması en önemli prensiptir.